سد گوران قشم

سد گوران قشم: با توجه به قرار گرفتن قشم در منطقه جغرافیایی خشک، در این منطقه آب شیرین از دیرباز بسیار مورد توجه اهالی منطقه بوده و ارزش بسیار زیادی داشته است، بومیان منطقه قشم، از قدیم با حفر چاه، قنات، آب انبار، حوضچه و سد، همواره سعی داشتند تا آب شیرین این منطقه را، ذخیره نمایند تا بتوانند در طول سال از آن استفاده کنند. نمونه هایی بسیاری در تور قشم می توان یافت که نشان دهنده اهمیت این مایه حیاتی در بین اهالی این منطقه بوده است.

یکی از این نمونه ها که از قدمت بالایی نیز برخوردار است، سد گوران است، پی این سد در واقع در زمان هخامنشیان و تاج آن در دوره ساسانیان احداث شده بوده و تا به امروز پابر جاست. سد تاریخی گوران، در روستای گوران قرار دارد، روستای گوران در ساحل شمالی جزیره و در 80 کیلومتری این شهرستان و در منتهی الیه غربی جگل های حرا قرار دارد. این روستا از توابع بخش شهاب شهرستان قشم، در استان هرمزگان محسوب می شود.

گفته می شود نام سد گوران از کلمه گبران گرفته شده، که این محل به احتمال زیاد، در گذشته این منطقه، محل سکونت زرتشتیان بوده است. سد گوران، در 25 اسفندماه سال 1379 با شماره 3057 به عنوان آثار ملی ایران ثبت شده است.

اهالی روستای گوران از قدیم به صنعت لنج سازی مشغول بوده اند. مرکز اولیه ساخت لنج در جزیره قشم روستای گوران بوده است. در واقع بزرگترین لنج های سنتی در این روستا ساخته می شود. قایق ها و لنج هایی که در این منطقه ساخته می شود، در واقع بین جزیره های و بنادر ایران و شیخ نشین ها و حتی در سفرهای دراز به هند و آفریقا، مورد استفاده قرار می گیرد. صنعت لنج سازی در این منطقه، یکی از محبوب ترین و قدیمی ترین شغل ها به شمار می رود، به طوری که این صنعت از گذشته و از نسلی به نسل دیگر در بین مردم منتقل شده است.

از مواد اولیه و اصلی در ساخت لنج ها می توان موادی مانند، چوب ساج، منتیگ، فینی، تنه درختان جنگلی و محلی مانند کرت، کهور و تنه درختان غیر محلی مثل توت و چنار، غیر از تخته و مواد چوبی و برخی وسایل فلزی نیز مانند میخ، پیچ و مهره را نام برد که در گذشته توسط آهنگران محلی ساخته می شد و بخش از نیاز های اساسی را تامین می کردند، در حال حاضر میخ های مورد نیاز در شهر اصفهان ساخته می شود.

البته پس از ساخت اولیه لنج به موادی برای تزیین و استحکام آن نیاز دارد، تا در عین دوام، زیبایی نیز به لنج ببخشد، برخی از این مواد تقویت کننده که در ساخت لنج به کار می رود، پنبه آغشته به روغن کنجد و نارگیل را می توان نام برد که در اصطلاح محلی به آن کلفات می گویند.

در واقع استاد کاران پس از ساخت ساختمان اولیه لنج، فتیله های پنبه ای آغشته به روغن کنجد را در درزهای لنج قرار می دهند و روی آن را قیراندود می کنند تا سوراخ هایی که ممکن است بر روی آن وجود داشته باشد، گرفته شود و از ورود آب به درون آن جلوگیری شود. مدت زمانی که طول می کشد تا یک لنج آماده شود ممکن است تا دو سال نیز از آغاز ساخت لنج، زمان ببرد.